Kiedy zatrudnić konsultanta SOC2 a kiedy działać samodzielnie?

Kiedy zatrudnić konsultanta SOC2 a kiedy działać samodzielnie?

Najkrótsza odpowiedź: zatrudnij konsultanta, jeśli dążysz do uzyskania raportu SOC 2 Type II, masz ograniczony czas lub brakuje Ci dojrzałych procedur, polityk i narzędzi monitoringu. Samodzielne podejście ma sens wtedy, gdy Twój zespół ma doświadczenie, działa w uporządkowanym środowisku, a zakres audytu jest wąski i dotyczy jedynie podstawowych kryteriów bezpieczeństwa.

Dlaczego ta decyzja ma tak duże znaczenie?

SOC 2 to proces atestacyjny oparty na Trust Services Criteria (TSC) opracowanych przez AICPA. Obejmuje pięć obszarów: Security, Availability, Processing Integrity, Confidentiality oraz Privacy. Każda organizacja wybiera te, które są najbardziej adekwatne do jej działalności.

Raport Type I ocenia projekt i wdrożenie kontroli w danym momencie, natomiast Type II analizuje skuteczność tych kontroli w dłuższym okresie, zazwyczaj od sześciu do dwunastu miesięcy. W praktyce to właśnie Type II jest najczęściej wymagany przez klientów, ponieważ daje im pewność, że firma realnie utrzymuje wysoki poziom bezpieczeństwa.

Warto też pamiętać, że audyt SOC 2 może przeprowadzić wyłącznie licencjonowana firma CPA (Certified Public Accountant) lub audytor współpracujący z taką firmą. Sam proces jest więc złożony, a odpowiednie przygotowanie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia.

Kiedy zatrudnienie konsultanta jest najlepszym rozwiązaniem?

Decyzja o zatrudnieniu konsultanta SOC 2 zwykle zapada wtedy, gdy organizacja staje przed presją czasu lub potrzebą uzyskania raportu Type II w określonym terminie. Konsultant potrafi w krótkim czasie zidentyfikować braki w politykach, procedurach i dowodach, a następnie wskazać działania niezbędne do ich uzupełnienia.

Pomoc specjalisty jest nieoceniona także wtedy, gdy firma nie posiada solidnych podstaw w obszarze security governance, a jej środowisko technologiczne jest złożone. Mowa tu o zagadnieniach takich jak Identity and Access Management (IAM), stosowanie MFA, RBAC, czy zasada least privilege, a także o centralnym monitoringu, logowaniu i systemach reagowania na incydenty. Konsultant potrafi zintegrować te elementy w spójną strukturę, co znacząco przyspiesza cały proces przygotowań.

Zatrudnienie eksperta ma również sens, gdy firma planuje wejść w fazę operational compliance mode, czyli utrzymywania zgodności na stałym poziomie. W takiej sytuacji optymalnym rozwiązaniem może być model frakcyjny(fractional consulting), który pozwala korzystać z wiedzy specjalisty tylko wtedy, gdy jest to naprawdę potrzebne.

Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia kosztów. Doświadczony specjalista ds. bezpieczeństwa zatrudniony na etat może kosztować nawet 2–3 razy więcej niż przeciętny pracownik IT. W modelu frakcyjnym firma płaci wyłącznie za faktyczne godziny pracy konsultanta, dzięki czemu obniża koszty przy zachowaniu dostępu do wysokiej klasy kompetencji.

Wreszcie, należy uwzględnić dynamikę współczesnych środowisk technologicznych. Systemy chmurowe, zmieniający się dostawcy i wymagania klientów powodują, że jednorazowa atestacja szybko traci aktualność. Konsultant, który pozostaje z firmą na dłużej, pomaga utrzymać bezpieczeństwo na bieżąco, reagując na zmiany w konfiguracji i infrastrukturze.

Kiedy można działać samodzielnie?

Nie każda organizacja potrzebuje zewnętrznego doradcy. Samodzielna realizacja audytu SOC 2 jest możliwa, jeśli firma ma już doświadczony zespół bezpieczeństwa, opracowane polityki i procedury, uporządkowany system dowodowy(zrzuty ekranów, konfiguracje, logi, tickety) oraz działający monitoring zgodności.

Taka sytuacja dotyczy zwłaszcza firm, które zaczynają od raportu Type I i koncentrują się na jednym lub dwóch obszarach TSC, na przykład wyłącznie na Security. Mniejszy zakres audytu oznacza krótszy czas przygotowań i mniejsze ryzyko błędów. W takich przypadkach warto skupić się na ujednoliceniu procesów, przeprowadzeniu wewnętrznej oceny luk i dopiero później rozważyć wsparcie konsultanta przy przejściu do raportu Type II.

Co wnosi konsultant SOC 2?

Rola konsultanta nie ogranicza się do doradztwa. Jego zadaniem jest przede wszystkim przeprowadzenie analizy luk (gap assessment), opracowanie planu działań naprawczych i dopasowanie istniejących procesów do wymagań TSC.

Specjalista pomaga w uporządkowaniu i wdrażaniu kontroli chmurowych, takich jak uwierzytelnianie wieloskładnikowe, kontrola dostępu oparta na rolach, ograniczenia uprawnień użytkowników, czy centralne logowanie i alertowanie. Dba też o przygotowanie planów reagowania na incydenty (IRP) i planów odtwarzania po awarii (DRP), wraz z określeniem wskaźników RTO i RPO.

Konsultant tworzy również repozytorium dowodów, które pozwala audytorowi CPA weryfikować skuteczność wdrożonych kontroli. Obejmuje ono logi, raporty, zrzuty ekranu, tickety i dokumentację techniczną. W wielu przypadkach doradza także w zakresie szkoleń pracowników, pomagając zbudować świadomość bezpieczeństwa w całej organizacji.

Największą wartością jest jednak obecność konsultanta podczas audytu i corocznych przeglądów. Dzięki temu firma utrzymuje ciągłość zgodności i minimalizuje ryzyko negatywnych wyników audytu.

Model frakcyjny – elastyczność i ciągłość

Model frakcyjny (fractional consulting) to coraz popularniejsze rozwiązanie, które łączy zalety stałego doradztwa z elastycznością finansową. Konsultant nie pracuje na pełen etat, ale pozostaje dostępny do bieżących pytań, prowadzenia audytów wewnętrznych, przeglądów zmian czy wsparcia w trakcie corocznych audytów.

Dla małych i średnich firm, które nie potrzebują stałego działu bezpieczeństwa, jest to sposób na utrzymanie wysokiego poziomu zgodności przy znacznie niższych kosztach operacyjnych.

Jak podjąć decyzję?

W praktyce wybór pomiędzy samodzielnym działaniem a zatrudnieniem konsultanta można sprowadzić do kilku kluczowych czynników.

Jeśli zbliża się termin audytu lub wymaganie klienta, a Twoje środowisko nie jest w pełni przygotowane (brak uporządkowanego IAM, monitoringu czy planów IR/DR), zdecydowanie warto rozważyć pomoc eksperta. To samo dotyczy sytuacji, gdy organizacja dopiero tworzy polityki bezpieczeństwa lub nie posiada zespołu z doświadczeniem w audytach SOC 2.

Z kolei jeśli Twoja firma ma już wdrożone procesy, a zakres audytu jest ograniczony, można rozpocząć samodzielnie od raportu Type I. Po jego uzyskaniu, gdy procesy zostaną ustabilizowane, można rozważyć rozszerzenie działań o wsparcie zewnętrzne w kolejnym cyklu audytowym.

Kluczowe wskaźniki i dane

Raport Type II wymaga 6–12 miesięcy nieprzerwanego działania i utrzymania skuteczności kontroli. To długi proces, który wymaga dyscypliny i spójności. Dodatkowo koszt zatrudnienia eksperta ds. bezpieczeństwa na etat jest zazwyczaj 2–3 razy wyższy niż standardowych specjalistów IT, co czyni outsourcing bardziej opłacalnym rozwiązaniem dla wielu organizacji.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

Jednym z najczęstszych błędów jest traktowanie SOC 2 jako zwykłej „checklisty” do odhaczenia. W rzeczywistości audyt koncentruje się na dojrzałości procesów i realnych dowodach ich działania, a nie na samym istnieniu polityk.

Kolejnym błędem jest jednorazowe podejście do audytu. Wraz ze zmianami w systemach chmurowych i procesach operacyjnych ocena szybko traci aktualność. Dlatego warto myśleć o SOC 2 jako o ciągłym procesie, a nie jednorazowym projekcie.

Wreszcie, często spotykanym problemem jest przekonanie, że dział IT może w pełni przejąć rolę zespołu ds. bezpieczeństwa. Tymczasem kompetencje bezpieczeństwa, zgodności i zarządzania ryzykiem to odrębne obszary wymagające specjalistycznej wiedzy.

Podsumowanie

Zatrudnij konsultanta, jeśli liczy się czas, dążysz do uzyskania raportu Type II, a Twoja organizacja nie posiada jeszcze dojrzałych procesów, polityk i kontroli. Model frakcyjny pozwoli Ci utrzymać stałą gotowość audytową i kontrolować koszty.

Działaj samodzielnie, gdy masz zespół z doświadczeniem, uporządkowane procedury i jasną strukturę dowodów, a zakres audytu jest ograniczony. W takim przypadku warto zacząć od raportu Type I, by z czasem przejść na bardziej wymagający Type II.

Ostatecznie pytanie nie brzmi czy zatrudnić konsultanta, ale kiedy. Im większa złożoność środowiska i presja czasu, tym bardziej opłaca się współpraca z zewnętrznym ekspertem, który pomoże przejść przez cały proces z pewnością i bez niepotrzebnych przestojów.